Περίοδος Χριστουγέννων
- Βασιλόπιτα
H Bασιλόπιτα αποτελεί το σύμβολο της Πρωτοχρονιάς και συνδέεται με την εορτή του Αγίου Βασιλείου, από τον οποίο πήρε το όνομά της. Είναι το δεύτερο αγαπημένο γλυκό (μετά τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες) που ανυπομονούν όλοι να φάνε την περίοδο των Χριστουγέννων. Η μορφή στην οποία μπορούμε να τη βρούμε ποικίλλει. Ζυμώνεται κυρίως με αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα και πάνω στην επιφάνειά της γράφεται ο αριθμός του νέου έτους. Η βασιλόπιτα κατά παράδοση κόβεται ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, όπου τον κύριο ρόλο έχει ο σπιτονοικοκύρης του σπιτιού και στη συνέχεια τη μοιράζει στους υπόλοιπους καλεσμένους. Αποτελεί ένα από τα αγαπημένα γλυκά μικρών και μεγάλων και είναι κάτι που περιμένουν όλοι μόλις αλλάξει η χρονιά. Μέσα στο νόστιμο αυτό κέικ τοποθετείτε συνήθως ένα γούρι, το γνωστό με το όνομα "φλουρί", το οποίο λέγεται ότι όποιος το κερδίσει θα είναι τυχερός για την υπόλοιπη χρονιά.
Πώς όμως προέκυψε το έθιμο της Βασιλόπιτας;
Ο Άγιος (ή αλλιώς Μέγας) Βασίλειος ήταν επίσκοπος Καισάρειας. Όταν ο έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε εκεί να εισπράξει φόρους, θέλοντας να την καταλείψει οι κάτοικοι φοβήθηκαν και ζήτησαν την προστασία του επισκόπου τους. Αυτός ζήτησε να συγκεντρώσουν πολύτιμα αντικείμενα για να τα προσφέρουν στον έπαρχο. Ωστόσο, ο Άγιος κατάφερε να τον πείσει να φύγει χωρίς να πάρει τίποτε. Επειδή η επιστροφή των αντικειμένων στους κατόχους τους ήταν πρακτικά αδύνατη καθώς δεν γνώριζε ο επίσκοπος τι άνηκε στον καθένα, ζυμώθηκαν μικρές πίτες (πλακούντια) και μέσα σ’ αυτούς τοποθετήθηκε από ένα πολύτιμο αντικείμενο. Έγινε η διανομή και, σαν από θαύμα, έτυχε στον καθένα ό,τι είχε δώσει. Από τότε σύμφωνα με την παράδοση κάνουμε στη γιορτή του Αγίου Βασιλείου πίτες με νομίσματα μέσα. Έτσι,λοιπόν, καθιερώθηκε και το έθιμο της βασιλόπιτας.
Δεν είναι Χριστούγεννα στην Ελλάδα μέχρι να αρχίσουν οι ζαχαροπλάστες να στοιβάζουν λόφους από μελομακάρονα, κουραμπιέδες και δίπλες.
- Μελομακάρονα
Τα μελομακάρονα είναι ίσως τα πιο αγαπημένα και παγκόσμια γνωστά γλυκά των Χριστουγέννων! Ετυμολογικά έχουν αρχαιοελληνική προέλευση από την ελληνική λέξη «μακαρωνία», που είναι ένα νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά, όπου μακάριζαν το νεκρό. Η μακαρωνία με τη σειρά της έρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «μακαρία», που δεν ήταν άλλο από την ψυχόπιτα, δηλαδή, ένα κομμάτι άρτου, στο σχήμα του σύγχρονου μελομακάρονου, το οποίο το προσέφεραν μετά την κηδεία. Σήμερα, με το πρόθεμα «μέλο» που ουσιαστικά σημαίνει «μέλι», αυτά τα μπισκότα, εμποτισμένα με σιρόπι μελιού, έχουν χάσει κάθε χροιά πένθους και θλίψης και δικαίως διεκδικούν τη θέση τους στο γιορτινό τραπέζι. Πολλοί μπορεί να ισχυριστούν οτι τα μελομακάρονα αποτελούν ένα γλύκισμα με πολλές θερμίδες! Ίσως δεν έχουν δοκιμάσει τότε τους παραδοσιακούς ελληνικούς κουραμπιέδες.
Μια συμβουλή! Μην ξεχάσετε να δοκιμάστε τα μελομακάρονα με σοκολάτα! Θα σας ξετρελάνουν. Πώς; Φτιάξτε σύμφωνα με την συνταγή που θα βρείτε εδώ τα μελομακάρονα και μετά απλά λιώστε μια ή δυο (ανάλογα με την ποσότητα) κουβερτούρες σε μπέν μαρί ή σε φούρνο μικροκυμάτων και καλύψτε ή βουτήξτε τα μελομακάρονα στη σοκολάτα!
- Κουραμπιέδες
Οι κουραμπιέδες (κουραμπιές στον ενικό) είναι κουλουράκια βουτύρου με αμύγδαλα, πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη που παραδοσιακά παρασκευάζονται στις γιορτές των Χριστουγέννων. Σε πολλά μέρη της χώρας προσφέρονται στους καλεσμένους αμέσως μετά τη βάπτιση ή το γάμο. Το όνομά του προέρχεται από το περσικό Qurabiye, που σημαίνει μπισκότο, γλυκό με βάση το αλεύρι, το βούτυρο και την ζάχαρη άχνη. Στα ελληνικά κουραμπιές στην κυριολεξία σημαίνει Kuru = ξηρό, biye = μπισκότο. Στη σημερινή εποχή αποτελεί ένα «ξηρό μπισκότο» στο οποίο στη προστέθηκαν αμύγδαλα, καρύδια και μπόλικη ζάχαρη άχνη, ώστε να αποτελεί ένα από τα αγαπημένα χριστουγεννιάτικα γλυκά. Πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι οι κουραμπιέδες αποτελούν το γλυκό των Χριστουγέννων και του Αϊ - Βασίλη και όχι τα μελομακάρονα. Υπάρχει θα λέγαμε μια διαρκής και μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ των δύων αυτών γλυκών!
Δείτε εδώ πως μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας ελληνικούς παραδοσιακούς κουραμπιέδες.
- Δίπλες
Οι δίπλες είναι ένα Ελληνικό γλυκό, όπου το κύριο συστατικό του είναι λεπτή ζύμη. Οι δίπλες υποστηρίζεται ότι προέρχονται από την Πελοπόννησο. Πρόκειται για ένα ευρέως γνωστό παραδοσιακό, Μεσσηνιακό επιδόρπιο. Η ζύμη διπλώνεται σε διάφορα σχήματα, τηγανίζεται σε καυτό λάδι και στο τέλος εμποτίζεται με σιρόπι. Παραδοσιακά, χρησιμοποιείται μέλι αντί για σιρόπι και οι δίπλες αρωματίζονται με κανέλα, ενώ προστίθεται και ψιλοτριμμένο καρύδι. Οι δίπλες συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού και όπως στα μελομακάρονα, το μέλι συμβολίζει την ευζωία και τη δημιουργία που θέλουμε να μας φέρει το νέο έτος. Σερβίρονται την Πρωτοχρονιά, αλλά και σε γάμους, αρραβώνες και βαπτίσεις.
- Τηγανίτες ή Σπάργανα του Χριστού
Το πιο σημαντικό έθιμο της Ηπείρου, που μάλιστα αναφέρεται και στα τοπικά κάλαντα, είναι τα σπάργανα του Χριστού. Τα σπάργανα δεν είναι άλλο από τηγανίτες που ψήνονται χωρίς λάδι πάνω στην πέτρα! Οι τηγανίτες είναι ένα νοστιμότατο τοπικό γλύκισμα, μελωμένο με ζαχαρόνερο και πασπαλισμένο με καρύδια και κανέλα. Τις έφτιαχναν κυρίως την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια ήταν μαζεμένη κοντά στο αναμμένο τζάκι. Οι τηγανίτες, λεπτές σαν κρέπες, σκεπαζόντουσαν μέχρι να ψηθούν όλες για να μείνουν, όσο γινόταν μαλακές. Το αποτέλεσμα ήταν μια πεντανόστιμη «στίβα» από τηγανίτες ψημένες στο τζάκι σε πυρωμένη πέτρα. Μην διστάσετε να το δοκιμάσετε σε ένα αντικολλητικό τηγάνι!
Πασχαλινό τραπέζι
Τις ημέρες του Πάσχα, δύσκολα θα βρει κανείς σπίτι χωρίς αφράτα τσουρέκια και μυρωδάτα κουλουράκια. Ακόμα και αν η μια συνταγή διαφέρει από την άλλη, αυτά τα δυο γλυκά μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό, αυτό του σχήματός τους που μοιάζει με πλεξούδα και λέγεται ότι απομακρύνει τα κακά πνεύματα.
- Πασχαλινό Τσουρέκι - Κουλουράκια
Στην Ελλάδα, τσουρέκι είναι το γλυκό ψωμί που παρασκευάζεται όλο το χρόνο και κυρίως το Πάσχα και τα Χριστούγεννα. Το όνομα “τσουρέκι” μάλλον υιοθετήθηκε από τους Έλληνες κατά την περίοδο της τουρκικής κατοχής και έκτοτε ξεκίνησαν να φτιάχνουν τη δική τους εκδοχή ενός γλυκού ψωμιού φτιαγμένο με γάλα, βούτυρο και αβγά. Επίσης λέγεται και Λαμπροκουλούρα ή Λαμπρόψωμο, ωστόσο έχει επικρατήσει η λέξη τσουρέκι. Το τσουρέκι είναι συμβολικό, γιατί αντιπροσωπεύει την συμβολίζει την αναγέννηση της ζωή, την ανάσταση του Χριστού, καθώς το αλεύρι "ζωντανεύει", "παίρνει σχήμα και ζωή" και μεταμορφώνεται σε ψωμί.
Το σχήμα των Πασχαλινών τσουρεκιών ποικίλλει ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις. Το πιο γνωστό είναι φυσικά η πλεξούδα, με ή χωρίς κόκκινο αβγό. Μπορείτε να απολαύσετε το παραδοσιακό τσουρέκι και σε διάφορες γεύσεις. Οι δημοφιλέστερες και αγαπημένες είναι το τσουρέκι γεμιστό με σοκολάτα, με κάστανο αλλά και πολλοί είναι λάτρεις του πολίτικου τσουρεκιού, που έχει μια ιδιαίτερη γεύση εξίσου γευστική και απολαυστική.
Μαζί με τη δημιουργία του τσουρεκιού, πολλές νοικοκυρές σε όλη την Ελλάδα ζυμώνουν κουλουράκια σε διάφορα σχέδια. Παραδοσιακά αυγοκούλουρα και κουλούρια σε διάφορα σχέδια και σε ποικίλες γεύσεις (μπορείτε να δώσετε μια ακόμα πιο γλυκιά γεύση, προσθέτοντας κομματάκια σοκολάτας) . Τα κουλουράκια -όπως και το τσουρέκι- συμβολίζουν τον άρτο της ζωής.
Μπορείτε να βρείτε το παραδοσιακό ελληνικό τσουρέκι έτοιμο για να το απολαύσετε.
Τα σαρακοστιανά γλυκίσματα
Η Λαγάνα μαζί με τον Χαλβά είναι δύο προϊόντα που δεν μπορούν να λείπουν από το νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αρχή μιας σημαντικής περιόδου για την Ορθόδοξη Εκκλησία, τη Σαρακοστή, δηλαδή την προετοιμασία για το Πάσχα που συνδυάζεται με νηστεία.
- Λαγάνα
Η Λαγάνα αποτελεί ένα άζυμο ψωμί, δηλαδή φτιάχνεται χωρίς προζύμι. Ο άρτος αυτός συμβολίζει, σύμφωνα με την παράδοση, τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα «άζυμα» και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο.
Η ονομασία της «Καθαρά» προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη. Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας.
Η παραδοσιακή συνταγή της λαγάνας, χρειάζεται μόνο αλεύρι, νερό, αλάτι, μυρωδικά για άρωμα και, φυσικά, άφθονο λευκό σουσάμι. Στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας συνοδεύεται κυρίως από διάφορες παραδοσιακές σαλάτες, όπως το τζατζίκι, την ταραμοσαλάτα τη σκορδαλιά κ.α. Επίσης το αγαπημένο συνοδευτικό της Λαγάνας δεν είναι άλλο από τον χαλβά.
- Χαλβάς
Ανάμεσα στα φαγητά που θα δεν μπορούν να λείπουν από το γιορτινό τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας είναι ο χαλβάς. Ο συνηθισμένος χαλβάς στη μορφή που τον συναντάμε σε όλα τα Βαλκάνια και την Τουρκία είναι ένα απλό γλυκό. Καταναλώνεται όλες τις ημέρες του χρόνου, ωστόσο προτιμάται την Καθαρά Δευτέρα για τον απλό λόγο ότι είναι νηστίσιμος. Η δημιουργία του Χαλβά προϋποθέτει ψήσιμο σιμιγδαλιού, το οποίο κατόπιν το ζαχαρώνουν είτε με μέλι είτε με “πετιμέζι” σιρόπι από μούστο σταφυλιού. Δεν περιέχει συστατικά / τροφές οι οποίες δεν επιτρέπονται κατά τη νηστεία και για αυτό αποτελεί το αγαπημένο σνακ για τις ημέρες τις Σαρακοστής. Για τους Έλληνες ο χαλβάς αποτελεί ένα από τα σαρακοστιανά γλυκά τους και αγαπημένη είναι η παραλλαγή που φτιάχνεται με ταχίνι. Το είδος αυτό του χαλβά ονομάζεται Μακεδονικός Χαλβάς. Ο Μακεδονικός Χαλβάς είναι διαθέσιμος πλέον παντού και σε πολλές διαφορετικές γεύσεις: με σοκολάτα, με αμύγδαλα κ.α.
Μπορείτε να βρείτε εδώ μια μεγάλη ποικιλία από τον παραδοσιακό ελληνικό χαλβά.
